Khi xưa, người Tây Nam Bộ, đặc biệt là dân Bạc Liêu thường ăn năn bộp cho qua bữa trong những ngày đói khổ. Nhất là trẻ chăn trâu thường ăn món này như thú vui khi đi chăn trâu.
Rồi tới những ngày kháng chiến, món năn bộp được cán bộ cách mạng chế biến thành những món mới. Từ đó về sau, người dân miền Tây ngày càng chuộng loại rau này và khắp các bữa cơm quê miền Tây đều có mặt năn bộp.
Cây năn bộp có đặc điểm như thế nào?
Món này có tên gọi kỳ lạ như vậy vì cây có thân rỗng, khi gõ vào phát ra tiếng “bộp”. Đây là loại cây mọc um tùm trên khắp cánh đồng của tỉnh Sóc Trăng, Đồng Tháp, An Giang, Long An, Cà Mau…nhưng nhiều nhất vẫn là Bạc Liêu nên được coi là đặc sản Bạc Liêu.
Cây có cọng to bằng chiếc đũa, mọc nhiều nhất vào khoảng tháng 4 hàng năm. Người trồng chẳng mất công chăm sóc, vì chúng thường là cây dại, có màu nâu non. Người ta thu hái năn bộp và ăn như rau.
Phần đọt, chồi và củ đều chế biến được thành vô số món ăn ngon, đặc biệt là phần đọt. Đọt năn là phần dài khoảng 5-10cm ở gốc, nhẹ như xốp, dài khoảng 3 đốt. Bên ngoài có màu nâu nhẹ, nhưng bóc ra lại trắng ngà, rất bắt mắt. Chồi non dài khoảng 2 đốt ngón tay, hay được người dân Bạc Liêu muối dưa chua. Củ năn thường có vào mùa khô, khi cây năn đã chết. Củ được đào lên, rửa sạch và muối dưa.
Năn bộp – đặc sản Bạc Liêu được người dân trồng và thu hoạch thế nào?
Ngày trước, năn bộp chỉ là món cho nhà nghèo nên bán không tốt. Nhưng hiện tại món này đã được nhiều nhà hàng, quán ăn thu mua vì ngon và chế biến được nhiều món.
Trồng năn thường có hai vụ, nhất là vào mùa mưa, năn bộp mọc chen trong lúa, trong những vùng đất trũng hay vùng đất nhiễm phèn. Hết mùa mưa cũng hiếm thấy năn bộp hơn.
Thông thường, người ta sẽ hái năn bộp vào đêm vì nếu hái sau 6h sáng năn bị già và không ngon. Vùng trồng năn bộp nổi tiếng của tỉnh Bạc Liêu là huyện Hồng Dân và Phước Long. Đây là hai vùng đất nhiễm phèn chua mặn nên trong năm năn bộp mọc lên ngút ngàn. Lúc này, các chủ ruộng thuê người nhổ năn và đem đi bán đặc sản Bạc Liêu cho thương lái để phân phối cho các tỉnh lân cận.
Các món ăn ngon làm từ năn bộp – Đặc sản Bạc Liêu
Cây năn bộp thường được chế biến thành nhiều món khác nhau, với tất cả các bộ phận đều được người dân miền Tây tận dụng. Hãy cùng Đặc Sản Quê Tui điểm qua những món ăn chế biến từ năn bộp ngon khó cưỡng nhất!
Năn bộp có vị ngọt, thanh với mùi phèn mặn. Năn có giá trị dinh dưỡng cao cùng chất xơ. Các đọt năn thường được ăn như rau sống, chấm cùng nước cá kho, thịt kho. Hoặc ăn cùng cá nướng dầm, cá rô đồng giòn tan.
Với gốc năn bộp, người ta bóc vỏ ngoài, lấy phần trắng bên trong làm gỏi, xào, nấu canh hoặc nhúng lẩu. Năn bộp được chế biến với các món xào đủ món: năn xào thịt trâu, năn xào vịt, năn xào măng, năn xào gà, năn xào hến, năn xào nghêu, năn xào tép bạc, năn xào nước cốt dừa, năn xào ếch, năn xào thịt chuột đồng,…
Các món này thường để lửa to, xào với năn sơ qua đảo nhanh để chín vừa, vẫn giòn dai sật sật, ngon khi ăn kèm cơm và uống thêm chén rượu. Đặc sản Bạc Liêu cũng được dùng để nấu canh cá, canh ngao, canh cua,… cho đỡ ngán.
Trứ danh Bạc Liêu cũng là món năn bộp xào tép. Đọt năn được chọn phải tươi ngon, cắt phần ngoài, giữ cọng và ngọn rồi cắt khúc. Tép làm sạch, ướp cùng tiêu, hành, tỏi, nước mắm rồi cho vào chảo nóng xào vàng. Lúc này, mới cho đọt năn vào xào cùng, nêm thêm gia vị như muối, tiêu. Vậy là xong món năn bộp xào tép thơm ngon.
Nhiều người làm năn bộp thành gỏi với thịt gà, thêm rau răm và húng quế. Người dân Bạc Liêu còn đặc biệt ưa chuộng món dưa chua muối với năn. Dưa năn muối xổi, trộn thêm muối, đường và tỏi để trong hũ tầm 1-2 ngày. Người ta thường muối với đọt năn và mầm năn, nhưng mầm năn chắc chắn là ngon nhất.
Đặc sản Bạc Liêu có ba món nổi tiếng nhất tại miền Tây là năn muối dưa chua, năn xào thịt trâu và năn chấm mắm. Thậm chí người ta còn tận dụng củ năn bộp ăn tươi, luộc hoặc xay làm bánh.
Công dụng lớn nhất của năn bộp là có chất xơ giúp bài tiết. Ngoài ra, năn bộp còn giúp trẻ nhỏ hết chứng ban đỏ và giúp người bị ốm mau chóng phục hồi sức khoẻ.
Về các tỉnh miền Tây, chẳng ai có thể chối từ món đặc sản Bạc Liêu dân dã, thơm ngon đặc biệt này. Nếu có dịp ghé thăm nơi đây, hãy thử thưởng thức món ăn đậm đà, trọn vị này để cảm nhận vị ngon tuyệt hảo của món năn bộp, đặc sản nấu với món gì cũng tuyệt ngon!
